Terugblik: Gebiedsconferentie Zuidwestelijke Delta

Gebiedsconferentie Zuidwestelijke Delta in teken van verbinding

180 deelnemers bezochten op 4 juli de jaarlijkse Gebiedsconferentie Zuidwestelijke Delta, in Theater De Kring in Roosendaal. Daarmee was het de drukstbezochte editie tot nu toe! De dag stond in het teken van de langetermijnstrategie voor de Zuidwestelijke Delta en de vijf thema’s die daarin een rol spelen. Ook verbinding stond voorop: hoe hangen de thema’s samen, hoe verbinden we landelijke met regionale opgaven en hoe kiezen we samen richting?

Paul de Beer, manager Programma Zuidwestelijke Delta introduceerde aan het begin van het plenaire deel co-host Teun Terpstra, lector aan HZ Applied Sciences en actief bij Delta Climate Center. Zij trapten samen met Arno Vael, voorzitter van het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta, de Gebiedsconferentie af. Arno: ‘Met enthousiasme zie ik hoe we als Zuidwestelijke Delta aan de slag zijn om hier in de toekomst veilig en prettig te kunnen blijven werken en wonen. Ook ben ik enthousiast over de innovatieve initiatieven in de regio. Zij helpen ons bij het onderzoeken van oplossingen. Keuzes voor oplossingen zijn inhoudelijk spannend. Daarom is het zo belangrijk daarover met elkaar in gesprek te zijn.’

Gezamenlijke denkkracht

Teun is onder meer betrokken bij Delta Wealth: een onderzoeksproject gericht op het omgaan met versnellende zeespiegelstijging. Hierin doen vijf PhD-studenten onderzoek naar waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en verzilting, ecologie, maatschappelijk draagvlak en economie. ‘Wij onderzoeken hoe we het watersysteem na 2100 op orde kunnen houden. Blijven we hetzelfde doen of moet het heel anders? We doen dit samen met allerlei partijen, zoals de Zuidwestelijke Delta. De onderzoekers bekijken: hoe zou het systeem eruit moeten zien en hoe geven we dat nu vorm? We verkennen daarbij de diverse mogelijke oplossingsrichtingen van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Wat als de Oosterscheldekering niet meer voldoet en we deze vervangen door een brug? Wat betekent dat voor de ecologie of voor de zoutindringing, hoe zouden we dan het systeem inrichten? We zijn gestart met de oplossingsrichting “beschermen open”. Volgend jaar denken we na over een gesloten systeem: hoe ziet dat eruit? En hoe kunnen we aansluiten op de herijking van het Deltaprogramma?’ Teun ziet Delta Wealth als een gemeenschappelijk leerproces. ‘Daarom zijn er allerlei partijen betrokken die meedenken, zoals ZLTO, North Sea Port, provincie Zeeland, Deltares en Boskalis. Ook andere geïnteresseerden kunnen aansluiten, Delta Wealth is een open platform. We willen gezamenlijk denkkracht ontwikkelen en rekening houden met dingen waar we nooit eerder over hebben nagedacht.’

Innovatiemotor

Aansluitend zagen de deelnemers een video over vijf lokale initiatieven die bijdragen aan een klimaatbestendige delta. Achtereenvolgens zijn dat “Ontwikkeling rif-bouw-station: Eten tegen Zandhonger”, “Rust voor natuur en ruimte voor mensen, perspectief voor het buitendijks gebied van Tholen”, “Waterkerend Kustlandschap ‘De Banjaard’’, “Joint Fact Finding Zierikzee-Bruinisse” en “Herontwikkeling Verdronken stad Reymerswael”. Voorzitter Arno Vael legde uit waarom de Zuidwestelijke Delta deze initiatieven heeft ondersteund. ‘Er zit ongelooflijk veel kennis in dit gebied. Deze projecten laten zien wat werkt en wat niet. Wat mij betreft is dit het begin van een innovatiemotor. Ik word enthousiast van ideeën die ons vooruit helpen en wil die graag aanjagen, zodat we straks echt iets hebben neergezet.’

Wil je meer weten over de vijf lokale initiatieven en de video bekijken? Lees dan dit artikel.

Er werken al veel partijen vol energie aan programma’s, pilots en projecten in de Zuidwestelijke Delta. En die zetten we graag in de spotlights! Benieuwd naar een greep uit deze projecten? Bekijk de video!

Over grenzen samenwerken

Deltacommissaris Co Verdaas ging vervolgens in op de nationale wateropgave en hoe die doorwerkt op de ruimtelijke inrichting in de regio’s. ‘Het extreem van nu is het normaal van de toekomst. Daar moeten we ons op voorbereiden en dat kunnen we ook. Eeuwenlang hebben we vanuit de watersector de maatschappij kunnen bedienen. Nu lopen we tegen de grenzen van ons systeem aan. We zullen dus over de grenzen van sectoren heen moeten samenwerken om ons land klimaatrobuust in te richten. We moeten daarbij lastige keuzes maken. Hoe we het zoetwater gaan verdelen als we minder te verdelen hebben, waar we het landgebruik moeten aanpassen, waar we ruimte moeten reserveren voor toekomstige dijkversterkingen. Dit gaat op nationale en regionale schaal gedoe geven. Omdat sommige dingen simpelweg niet meer kunnen, verschillende belangen om voorrang strijden en we besluiten moeten nemen, terwijl we over de mate en snelheid van klimaatverandering nog zoveel niet weten. Maar, het goede gedoe is nodig en ik zie vandaag de bereidheid dit op te zoeken. We zijn ook immers afhankelijk van elkaar, niemand kan in z’n eentje de toekomst van deze delta bepalen.’

Vijf thema’s

Na de keynote van Co Verdaas over de ruimtelijke keuzes, pitchten Liz van Duin (ministerie Infrastructuur en Waterstaat), Arno Vael, Gert van Kralingen (waterschap Scheldestromen) en Annette Ottolini (Evides Waterbedrijf, via video) de thema’s waterkwaliteit, zoet water, waterveiligheid en drinkwater. Deze vijf thema’s zijn onderdeel van de ambitie om in 2050 een klimaatbestendige delta te zijn. Die ambitie omvat ontwikkelingen die veel ruimte kosten. Door nauw samen te werken op de thema’s waterveiligheid, waterkwaliteit, zoet water, drinkwater en ruimtelijke keuzes is de ambitie voor een klimaatrobuuste Zuidwestelijke Delta sneller en slimmer te bereiken.

Wil je meer weten over de vijf thema’s? Lees dan dit artikel en bekijk de animatie.

Grote sprong voorwaarts

Na de pitches gingen de panelleden onder leiding van Teun in op de actualiteit, de samenhang van de thema’s en wat van belang is bij de keuzes die we moeten maken. Hoe gaan we de grote sprong voorwaarts zetten als het nu al lastig lijkt om doelen op de kortere termijn te halen, vroeg Teun het panel. Gert: ‘Er komt een tijd dat we dijken niet meer kunnen bouwen zoals we dat nu doen. Dan zal je moeten nadenken over kustversterking in zee of delen van Zeeland prijsgeven. We hebben nog tijd, maar we moeten wel nu al beginnen met kennis ontwikkelen voor de lange termijn.’ Co: ‘Het Rijk en alle medeoverheden moeten die puzzel samen leggen. Er is niet een beste keuze. Laten we uitvoeren wat we al hebben afgesproken en na verloop van tijd nieuwe oplossingen introduceren.’

Verdiep je in elkaar

Liz benadrukte dat het halen van de doelen voor schoon en ecologisch gezond water niet afhankelijk zou moeten zijn van wettelijke regels. ‘We moeten keihard werken om die doelen te halen, maar dat doen we voor onszelf, omdat hier met z’n allen prettig willen wonen. Daar hebben we schoon en voldoende water voor nodig. We moeten samen bekijken hoe we minder water kunnen verbruiken, minder vervuilen en hoe we meer kunnen vasthouden.’ Arno was het daar mee eens. ‘Voor mij is vooral belangrijk dat we het samen doen en met draagvlak. Verdiep je bijvoorbeeld eens in elkaars behoefte en ga die voor de ander oplossen. Zo creëer je begrip voor elkaar.’

Na het plenaire programma gingen de deelnemers in vijf workshops met deze thema’s verder aan de slag.

Arno sloot het plenaire deel af door Paul te bedanken voor zijn inzet. Paul neemt deze zomer afscheid als programmamanager. Arno sprak zijn dank uit voor de manier waarop Paul de Zuidwestelijke Delta verder op de kaart heeft gezet, gebouwd heeft aan het vergroten van het netwerk en hoe er concreet en toekomstgericht wordt samengewerkt.

Workshops

Na het plenaire deel gingen de deelnemers aan de slag met de vijf thema’s in workshops. Bekijk hieronder de verslagen van de workshops.

Workshop 1: Waterveiligheid

De workshop startte met twee keuzevragen van Gerry Schoonen (Programmaverbinder zeespiegelstijging Zuidwestelijke Delta) aan de deelnemers. Hieruit bleek dat ongeveer 75% van de deelnemers in zijn/haar werk te maken heeft met dijkversterkingen. Bijna iedereen gaf ook aan niet alle belangen te kennen waar je mee te maken hebt bij een dijkversterkingsproject.

Hierna volgde een uitleg van André Marinisse (Coördinator Waterveiligheid Zuidwestelijke Delta) en Hendrik Meuwese (Technisch adviseur waterveiligheid bij waterschap Scheldestromen) over de aspecten, de belangen en het afwegingskader om te komen tot een voorkeursalternatief (einde verkenningsfase) voor een dijkversterking. Hierbij werd duidelijk dat het verschil tussen deze aspecten binnen- of buitendijks groot kan zijn. Groot vanuit technische overwegingen, de lokale ligging van de kering in het landschap, maar ook vanuit de vele belangen die er zijn (onder andere landschap, natuur en cultuurhistorie).

Er kwamen veel vragen los tijdens de uitleg. De deelnemers vroegen zich bijvoorbeeld af of de aanwezigheid van mosselbanken bijdraagt aan de waterveiligheid en of dat effect heeft op de benodigde versterking van de kering. Dat blijkt zeker zo te zijn. Mosselbanken zorgen voor vermindering van golfslag tegen de dijk. Maar dit kan alleen invloed hebben op de veiligheidsnorm, als zeker is dat de mosselbanken de komende vijftig jaar permanent aanwezig blijven. Want veiligheidsberekeningen en de versterking van een dijktraject worden berekend en uitgevoerd voor de komende vijftig jaar.

Helaas blijkt uit de praktijk dat we ingehaald worden door sterk veranderende (klimaat)omstandigheden. Hierdoor moeten we vaker eerder dan na een periode van vijftig jaar terugkomen om de dijk opnieuw te versterken.

Ook vroegen deelnemers zich af wat je doet als er bij een te versterken tracé buiten- en binnendijks een Natura 2000-gebied ligt. In Natura 2000-gebieden mogen er geen werkzaamheden plaatsvinden. In zo’n geval moet er toch een keuze gemaakt worden. De natuur hiervoor opgegeven wordt, moet dan elders gecompenseerd worden.

Bij dijkversterkingstrajecten loop je tegen allerlei bestaande functies (aspecten) aan. Hoe ga je daarmee om? Bestaande functies (bijvoorbeeld een aanwezig sportveld) die opgeofferd moeten worden voor de dijkversterkingswerkzaamheden, moeten altijd gecompenseerd worden. Hier wordt financieel ook rekening mee gehouden, zodat bestaande functies kunnen blijven bestaan. Het kan ook zijn dat er door een dijkversterkingstraject nieuwe kansen ontstaan. Financiële middelen moeten dan uit een ander (regionaal) potje komen. Dit soort nieuwe ontwikkelingen worden niet betaald uit het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP).

Uiteindelijk wordt er voor een tracékeuze (binnen- of buitendijks) een afwegingskader gemaakt. Een afwegingskader waarin alle aspecten en belangen gewogen worden. Een deelnemer vroeg wie er dan uiteindelijk beslist. De algemene vergadering van het waterschap beslist uiteindelijk welk belang het zwaarste weegt. En kiest daarmee voor binnen- of buitendijkse versterking.

Tot slot werd er ook gevraagd of het waterschap ook naar andere manieren van dijkversterkingen kijkt, en vooral ook wanneer het waterschap deze andere methodieken gaat uitproberen. Dus geen traditionele dijkverhogingen, maar bijvoorbeeld werken met zandsuppleties en benutten van schorren en slikken (Building with Nature).

André Marinisse gaf aan dat hier in het verleden al de nodige ervaring mee is opgedaan. Als voorbeelden van andere methodieken noemde hij de ervaringen die zijn opgedaan in het project Herstel Steenbekledingen Zeeweringen (Projectbureau Zeeweringen), het project Zwakke Schakels Zeeland (HWBP) en in de Emanuelpolder (HWBP). Het waterschap neemt deze ervaringen bij de voorbereiding van nog komende dijkversterkingen mee. Ook nieuwe inzichten die worden opgedaan in het project Delta Wealth worden meegewogen. Dat doet het waterschap niet alleen en heeft hierover contact met andere organisaties.

Er werd afgesloten met twee stellingen. 95% van de aanwezigen was het oneens met de stelling dat de bebouwing altijd moet blijven. En iedereen was het ermee eens dat het gebruik van duurzame materialen heel belangrijk is en dat het daardoor ook meer mag kosten.

Presentatie workshop 1: waterveiligheid

Workshop 2: Waterkwaliteit

Moderators Erik Jan van der Meer (Voorzitter Voortgangsoverleg Ecologie en Waterkwaliteit Zuidwestelijke Delta) en Dirk van de Ven (adviseur team Gebied en Ruimtelijke Ontwikkeling bij RVO) begeleidden de circa veertig deelnemers door de workshop ‘Waterkwaliteit’.

In deze workshop maakten de deelnemers kennis met het veelzijdige onderwerp waterkwaliteit. Naast inhoudelijke presentaties was het aan de deelnemers zelf om na te denken wat waterkwaliteit behelst en welke koppelkansen er zijn met waterveiligheid.

Brainstorm waterkwaliteit

Aan de deelnemers werd gevraagd wat er bij hun opkwam bij het woord waterkwaliteit. Om vrij te komen van huidige structuren lieten we ons leiden door de zogenoemde denkhoeden van BONO. Dit zijn verschillende manieren van denken om vanuit één specifieke richting te kijken naar de problematiek of een onderwerp (in dit geval dus waterkwaliteit). Met een feitelijke blik (witte hoed), emotionele blik (rode hoed), pessimistische blik (zwarte hoed), optimistische blik (gele hoed) en een procesmatige blik (blauwe hoed) werd er door de deelnemers druk op de post-its geschreven. Deze werden vervolgens gegroepeerd om centrale thema’s eruit te halen.

Complexiteit van waterkwaliteit

De brainstorm liet meteen goed zien dat waterkwaliteit veel omhelst, veel oproept en veel betekent voor mensen. Dit kwam ook goed terug in de presentaties van Thijs Poortvliet (Coördinator KRW bij Rijkswaterstaat Zee en Delta) en Eric Mahieu (Programmamanager Deltawateren bij de Zeeuwse Milieufederatie). Waar Thijs inging op de verschillende facetten van waterkwaliteit, de systematiek en de huidige status ervan in Nederland, ging Eric in op het gebruik, het belang en de rol van de ZMf. Beide presentaties waren reden tot gesprek en discussie.

Aan de slag met waterkwaliteit

Daarna kregen de deelnemers de opdracht om in de huid van een beleidsmedewerker waterkwaliteit te kruipen. Vanuit het Deltaprogramma is er veel aandacht voor bijvoorbeeld waterveiligheid. Er wordt gekeken naar koppelkansen voor onder andere waterkwaliteit, maar dit blijft nog een zoektocht. De opdracht was daarom om in gesprek te gaan over hoe waterkwaliteit kan meeliften bij de verschillende scenario’s vanuit het Kennisprogramma Zeespiegelstijging ‘Meebewegen’, ‘Beschermen open’, ‘Beschermen gesloten’ en ‘Zeewaarts’. De waarde van de workshop kwam ook hier mooi naar boven: het onderlinge gesprek met elkaar over de opgave en oplossing!

Naast een kennismaking met waterkwaliteit was een belangrijk aspect om bij (grote) opgaves en projecten na te denken over hoe waterkwaliteit er ook van kan profiteren. De input van de workshop wordt nog geanalyseerd, maar duidelijk is wel dat we veel input hebben gekregen en dat het thema waterkwaliteit leeft.

Workshop 3: Zoet water

Wouter Quist (Adviseur waterkwaliteit en ecologie bij Rijkswaterstaat), Laurens van Asten (Strategisch beleidsmedewerker Zuidwestelijke Delta bij Provincie Noord-Brabant) en Gerbert de Voogd van der Straaten (Adviseur Zoet Water bij Provincie Zeeland) begeleidden deze workshop.

Wouter startte met een presentatie om iedereen op hetzelfde kennisniveau te krijgen. Deze presentatie was zeer waardevol, tussendoor stelden de deelnemers veel verduidelijkende vragen. De presentatie ging in op de verdeling van het hoofdwatersysteem en wat dit betekent voor de Zuidwestelijke Delta. Na deze helicopterview over Nederland keken we in detail naar het Volkerak-Zoommeer en hoe dit waterlichaam “zoet’’ (450mg chloride/liter) wordt gehouden via een doorspoelregime.

Wat wordt er met dit zoete water gedaan? Momenteel zijn er verschillende onttrekkingen van de landbouw en industrie uit het Volkerak-Zoommeer. De boodschap was ook dat er momenteel nog ruimte is voor watervragers, maar na een inventarisatie van toekomstige watervragers blijkt dat er onvoldoende capaciteit over is om aan alle behoeften te kunnen voldoen. Er moeten dus keuzes worden gemaakt. Welke nieuwe onttrekkingen wil men in het gebied en welke niet? Deze keuze is natuurlijk niet zomaar te maken. Hier moet een perspectief voor worden gevormd. Het zoetwaterbeschikbaarheidsvraagstuk wordt, naast veel andere onderwerpen, meegenomen in het lange termijnperspectief voor het Volkerak-Zoommeer dat recent is opgestart.

Na de presentatie bespraken de deelnemers in drie groepen de belangen voor de verschillende sectoren rondom dit vraagstuk.

Presentatie workshop 3: zoet water

Workshop 4: Drinkwater

De vraag naar drinkwater groeit binnen de Zuidwestelijke Delta en de urgentie wordt steeds groter. Drinkwater voor zowel een deel van provincie Brabant als Zeeland, wordt gewonnen uit grondwater dat uit de Brabantse Wal wordt opgepompt op meer dan 100 meter diepte. Maar, er zijn aanvullende bronnen nodig, naast dat we moeten gaan besparen. Welke keuzes kunnen we hierin maken?

In de workshop drinkwater gaven Leon Wijkhuijs (Projectmanager) en Rob Lafort (Adviseur Bronbescherming) van Evides een overzicht van de opties die er zijn om de drinkwatervoorziening ook voor de toekomst veilig te stellen. Ze namen de deelnemers mee in een zoektocht naar geschikte aanvullende bronnen voor de toekomst, specifiek voor de regio Midden Zeeland. De opties in bronnen varieerden van het gebruik maken van oppervlaktewater, grondwater, zout zeewater en brakke tot zoete herkomst.

In de workshop ontstond een levendig debat over de geschiktheid en duurzaamheid van diverse bronnen en over waterkwaliteit. De discussie gaf een goed beeld van hoe er vanuit verschillende invalshoeken naar het huidige waterbeheer in relatie tot de uitdagingen voor drinkwater wordt gekeken. Ook was het debat helemaal in lijn met de woorden van onze deltacommissaris Co Verdaas: ‘Je hebt gedoe nodig om verder te komen!’. Na de discussie werden de keuzes die Evides heeft gemaakt in vogelvlucht doorgenomen. Hierbij was goed te zien dat de toekomstige drinkwatervoorziening een onderwerp is met brede maatschappelijke belangstelling.

Workshop 5: Ruimtelijke uitdagingen

De ambitie van de Zuidwestelijke Delta is om in 2050 voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering. Maar hoe ziet een klimaatbestendige delta er eigenlijk uit? En hoe ontwerp je die? Deze workshop was gericht op het oefenen met ontwerpen van een klimaatbestendig gebied. Alien Kok (Coördinator Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050) trapte de workshop af met een korte toelichting op de ambitie van de Zuidwestelijke Delta en hoe we vanuit de Gebiedsagenda met het integrale doel van de Zuidwestelijke Delta voor ogen onderweg zijn naar 2050.

Vervolgens gaf Kristie Huijskens (Adviseur omgevingsvisie bij provincie Zeeland) een toelichting op de ruimtelijke puzzel die de provincie aan het leggen is in het kader van programma NOVEX. Alle ruimtevragers en knelpunten zijn door de provincie overzichtelijk in beeld gebracht. Eén van de gebieden met veel knelpunten is de gemeente Reimerswaal. Hier komen veel opgaven zoals wonen, landbouw en natuur samen op een smalle strook land tussen de Oosterschelde en de Westerschelde. Daarnaast is het gebied een belangrijke ontsluitingsroute voor verkeer, openbaar vervoer en energie-infrastructuur. Door de lage ligging is deze infrastructuur kwetsbaar en dit verergert door zeespiegelstijging. Dit gebied is daarom geknipt om te oefenen met het ontwerpen van een klimaatbestendige inrichting.

Maar hoe doe je dat, een klimaatbestendig gebied ontwerpen? Daarvoor nam Fransje Hooimeijer (Associate professor bij TU Delft) de deelnemers mee in de ‘Ontwerpgerichte Benadering Deltaprogramma’. Deze benadering gaat ervan uit dat samen ontwerpen essentieel is om de ruimtelijke uitdagingen te analyseren en te kunnen reflecteren op mogelijke oplossingsrichtingen. Het doel is niet “een perfect en vaststaand ontwerp voor 2050” maar wel “onderzoeken wat wel en niet werkt”. Door het ordenen van data en het verkennen van toekomstscenario’s worden de bouwstenen verzameld om stapje voor stapje naar een klimaatbestendige toekomst te bewegen.

Gesterkt met deze inhoudelijke kennis, gingen de deelnemers in vijf groepen aan de slag met het ontwerpen van een waterveilig en klimaatbestendig Reimerswaal. De opdracht was: eerst in het dwarsprofiel ontwerpen en dan op de plattegrond. En ook: kies een focus zoals leefbaarheid, groenblauwe dooradering of energie en economie. De deelnemers gingen voortvarend aan de slag en na een korte kennismaking met ieders achtergrond, gingen de stiften op het papier.

Na een half uur puzzelen, beredeneren, discussiëren verschenen de plannen op het papier. En dat was een mooi divers palet aan plannen:

Een concept gericht op groenblauwe dooradering waarbij de Oosterscheldezijde wordt verdedigd met een brede multifunctionele kering, en waarbij aan de Westerscheldezijde naast wisselpolders wordt ingezet op het invangen van sediment in depots voor het versterken van dijken en het verhogen van het binnenland;
Een concept gebaseerd op zonering van het gebied, waarbij in elke zone een aantal functies centraal staan. Daarbij is nagedacht of het voordelen zou bieden om de leefbaarheid te ‘verplaatsen’ naar andere gebieden, maar waarbij de conclusie was dat door werken met brede dijkzones alle functies een plekje kunnen krijgen;
Een oplossing gericht op het watersysteem; waarbij een doorvoer tussen Westerschelde en Oosterschelde werd voorzien om sediment uit de Westerschelde te laten helpen bij de aangroei van zandplaten, slikken en schorren in de Oosterschelde;
Een oplossing met een brede en hoge klimaatdijk, waarin de veiligheid van de kritische infrastructuur en de weg geborgd was en de overgebleven ruimte benut kon worden voor wonen, landbouw, zoetwateropslag en natuur;
Een oplossing waarbij de volledige ruimtelijke inrichting in één keer werd aangepakt: met de weg op een hoge brede multifunctionele dijk, ruimte voor natuur aan de Westerschelde, en ruimte voor zoetwateropslag en landbouw in het binnenland.

Een mooie oogst!

Open Space

Aan het einde van de middag sloten we af met een Open Space-ronde waarin de deelnemers via interactieve sessies de Zuidwestelijke Delta verder beleefden.

Spel Meerlaagsveiligheid

De deelnemers kropen in de huid van de beslissers over meerlaagsveiligheid via het spel van de Algemene Rekenkamer. Twee fanatieke teams probeerden Nederland te beschermen tegen een overstroming. Dit spel is ontwikkeld naar aanleiding van het rapport van de Algemene Rekenkamer “Voorbij de dijk”, een onderzoek naar de waterveiligheid in Nederland.

Delta Wealth

Het onderzoek Delta Wealth wordt getrokken door HZ University of Applied Sciences en heeft als hoofdvraag: hoe houd je de Zuidwestelijke Delta veilig, ecologisch gezond en economisch welvarend wanneer de zeespiegelstijging na 2050 versnelt? In de Open Space werd er via vier tafels met de thema’s waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en verzilting, ecologie, maatschappelijk draagvlak en economie volop gediscussieerd.

Oproep!

Ben je geïnteresseerd in Delta Wealth, wil je meedenken en een uitnodiging krijgen voor de jaarlijkse bijeenkomsten? Stuur dan een email naar deltawealth@hz.nl.

Oplossingsrichtingen Kennisprogramma Zeespiegelstijging

In deze Open Space stonden de oplossingsrichtingen van het Kennisprogramma Zeespiegelstijging centraal. Na een introductie over die oplossingsrichtingen werd de deelnemers gevraagd keuzes te maken: voor welke richting kies jij, waar zie jij een oplossing voor de toekomst? In de gesprekken die volgden werd ingegaan op: wat betekent zo’n keuze dan? Voor het gebied, voor de gebruikers, etc.

Brouwersdam

En groepje deelnemers dacht mee over de case Brouwersdam, waar gewerkt wordt aan een integrale oplossing voor kusterosie. Samen met een visual artist brainstormden ze over de case. Het resultaat is een mindmap met de belangrijkste opbrengsten en inzichten, als inspiratie om verder aan de slag te gaan met het toekomstbeeld voor de Brouwersdam en wat daarvoor nodig is.