Bibliotheek

Intro: [Muziek][Beelden bezoekers bij ingang De Kring, Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta]

[Arno Vael, Voorzitter Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta] Vandaag staan we hier bij elkaar met bestuurders en betrokken ambtenaren om met elkaar te onderzoeken hoe wij hier ons comfortabel willen kunnen wonen, werken, leven, recreëren, voedsel produceren. Allemaal in die mooie Zuidwestelijke Delta met alle ja klimaat scenario's die op ons afkomen.

[Bezoekers betreden conferentiezaal]
[Paul de Beer] Wat gaaf, zoveel reuring er is deze middag.

[Teun Terpstra] Voor mij hartstikke leuk om hier te mogen staan.
[Sfeerbeelden bijeenkomst]
[Arno Vael] Er was een leuke enthousiaste sfeer. We hebben ook wat projecten gepresenteerd die al hier en daar aan de gang zijn. En dat biedt inspiratie om er verder over te praten en over na te denken.
[Sfeerbeelden bijeenkomst]
[Eric Mahieu, Zeeuwse Milieufederatie] Ik vond de sfeer heel fijn. Ik zag een groep met diverse mensen. Het is een uitgelezen kans om ook iedereen te ontmoeten en ja die neus een beetje dezelfde kant op te krijgen. Dat is vaker nodig.

[Ligaya Wopereis, Student TU Delft | Deltares] Je kan niet alleen naar waterveiligheid kijken. Je kan niet alleen naar zoet water kijken. Het is heel belangrijk om elkaar te spreken. Iedereen heeft een kennis en als iedereen met elkaar spreekt, dan kan je veel meer kennis hebben en kan je ook veel meer bereiken.

[Eric Mahieu] Sowieso vind ik het altijd belangrijk dat je uit je eigen belang durft te kijken naar het bredere plaatje. Ik hoop dat iedereen dat altijd durft te doen, want we staan met zijn allen voor dezelfde opgaves en we willen gewoon een goede toekomst.

[Co Verdaas, Deltacommissaris] Wat me het meeste is bijgebleven is de bereidheid om, wat ik noem, ‘‘het gedoe op te zoeken’’. We zijn afhankelijk van elkaar hè, dus niemand kan in zijn eentje de toekomst van deze Delta bepalen en dat levert, zeg ik dan, gedoe op. En dat is goed. Zonder gedoe geen verandering.

[Post-it met ‘‘Samen’’ wordt geplakt op plattegrond van Zeeland]

Outro: [Logo Zuidwestelijke Delta]

Intro: [Achtergrond muziek][Luchtbeeld] Staatsbosbeheer Zonnemaire.

[Ellen van Aart, Zuidwestelijke Delta]
[Muziek]
Als Zuidwestelijke Delta hebben wij vijf lokale initiatieven geselecteerd. De initiatieven die bijdragen aan een klimaatbestendige Delta. Vandaag gaan we de resultaten met elkaar delen en kijken we hoe we verdere stappen kunnen maken.
[Muziek]
[Wat hebben jullie met het initiatief het afgelopen half jaar bereikt?]
[Ro Koster, Verdronken stat Reymerswael] De grootste klapper die we gemaakt hebbe, is dat er een bestuurlijke overeenkomst gekomen is. Waarin de problematiek van de gehele Oesterdam, de kom van de Oosten schelden en het Volkerak-Zoommeer als een integrale plek bekeken werd, waar de stad een onderdeel van is, om tot een gezamenlijke oplossing te komen.

[Ester van de Wiel en Joost Adriaanse, Ontwikkeling rif-bouw-station: Eten tegen Zandhonger] Wij zijn de afgelopen anderhalf jaar druk bezig geweest met allerlei verschillende Delta Werkers hier in de Zuidwestelijke Delta om een prototype rif-bouw-station te ontwikkelen. En uiteindelijk hebben we een werkend prototype weten te realiseren, waarmee we nu kunnen eten tegen zandhonger.

[Wil de Vries, Perspectief voor het buitendijkse gebied van Tholen] We hebben heel veel met elkaar gesproken over het zeegroenten snijden. Daar zaten we in een impasse en dat heeft gewoon tijd gekost om eruit te komen. En dat is gelukt. Wel met behulp van een stukje procesbegeleiding. En we zijn nu zeg maar op een moment gekomen dat we door kunnen pakken naar een perspectief voor de schorren en platen rondom Tholen. Kijkend naar natuur en recreatie.

[Phillip Drontmann, Joint Fact Finding Zierikzee-Bruinisse] We hebben kaarten gemaakt om de relatie tussen één meter zeespiegelstijging en hoe dat dan vervolgens onder de dijk gaat en hoe dat effect heeft op een landbouwgebied. En vervolgens hebben we met een aantal agrariërs in dat gebied, die daar ook echt hun bedrijf hebben, hebben we dat besproken en gekeken of zij dat herkenden en hebben we ook met hen besproken over wat ze zouden kunnen doen naar de toekomst.

[Idco Duijnhouwer en Renée Bron, Waterkerend Kustlandschap ‘De Banjdaard’] Het heeft ons heel concreet nu vier sets met onderzoeksvragen opgeleverd. Onderzoeksvragen over een initiële suppletie die nu willen gaan doen op ‘De Banjaard’. Onderzoeksvraag over duinvorming, over plantaardige biobouwers en over Marine biobouwers.

[Muziek] [Wat heeft de ondersteuning van de Zuidwestelijke Delta opgeleverd?]
[Joost Adriaanse]
Ik denk dat Zuidwestelijke Delta ook heeft gezorgd, samen met ons, voor een soort synergie tussen verschillende Delta Werkers, om met elkaar de ruimte te vinden om te speculeren over een andere toekomst.

[Ro Koster] Heel praktisch in de zin van dat ze het netwerk aanboorden, dat er op bestuurlijk niveau interventies gepleegd werden van ‘we moeten wat en kunnen we het voor mekaar’ op ambtelijk niveau hebben ze eigenlijk heel veel betekend om te kijken of dat ze het echt voor mekaar konden krijgen om met elkaar samen te gaan werken.

[Wil de Vries] Wij hebben er procesbegeleiding bij gehaald. Dat heeft het proces weer verder gebracht en we willen nog een verbeelding maken. Een mooie plaat met hoe de schorren en de dijken rondom Tholen er in de toekomst uit kunnen zien.

[Phillip Drontmann] Een belangrijk deel voor mij is de communicatie. Dus we hebben dat onderzoek ook gedaan en we vinden het belangrijk dat dat ook gedeeld wordt. En daar heeft de Zuidwestelijke Delta door op onder andere sociale media, maar op andere manieren, hebben ze dat zichtbaar gemaakt om te zorgen dat dat ook een breder publiek bereikt.

[Renée Bron] Ja en soms was het eigenlijk al genoeg om ergens te zeggen: ‘Ja wij zijn door de zuidwestelijke delta uitgekozen als lokaal initiatief’. Je wordt toch serieuzer genomen.

[Hoe zien jullie de toekomst van jullie initiatief]

[Ester van de Wiel] Het prototype is om het verhaal eigenlijk de wereld in te kunnen zetten en mensen te laten ervaren hoe het is. Want ik denk dat dat heel essentieel is. Hè ik bedoel een slikken, een schoor, een rif en erosie dat is allemaal super abstract totdat je gewoon zelf onderdeel kan zijn van wat misschien een oplossing is. Of in ieder geval een aanzet tot het anders omgaan met die Delta.

[Wil de Vries] Eigenlijk zijn we net begonnen. Het belangrijkste is dat we met elkaar in gesprek zijn en nu gaan we door.

[Idco Duijnhouwer] Het zaadje is nu geplant dat er groot interesse is om de boel voort te gaan zetten en echte handen uit de mouwen te steken en aan de slag te gaan.
[Renée Bron] Echt te kunnen experimenteren.
[Idco Duijnhouwer] Stoppen met praten.

Wij gaan gewoon keihard verder

[Phillip Drontmann] Wat ons betreft is het de volgende stap dat we daar met meerdere boeren over mee in gesprek gaan. Maar dat we ook gaan kijken: niet alleen wat is de relatie, maar hoe kun je er de toekomst mee omgaan? Dus wat kunnen er aan zoet waterbellen gedaan worden? Wat kun je aan je land doen? Wat kun je aan je watergangen doen? Wat kun je aan de bemaling doen? Daar ligt eigenlijk de toekomst om het daarover te gaan hebben.

[Ro Koster] Als je bedenkt dat dit op een gegeven moment onder hogere zeespiegelstijging, verdroging, verzilting, piekbuien enzovoort en daarin samenleven. En dan nog heel veel zeg maar maatschappelijke opgaves die we moeten hebben. Het wordt alleen maar ingewikkelder dus we moeten ontzettend snel gaan oefenen in samenwerken.

Mijn voorstel zou zijn dat alle projecten die nu gedefinieerd gaan worden vanuit het initiatief die hier ligt verplicht een maaltijd met Joost en Ester gaan doen. Achter dat systeem die kruisbestuiving tussen Deze vijf initiatieven is het heel positief.

[Muziek]

Outro: [Logo Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die de Zuidwestelijke Delta heeft ondersteund. Deze initiatieven dragen bij aan een klimaatbestendige delta. Meer weten? Ga naar zwdelta.nl.

[Intro]
De ambitie van de Zuidwestelijke Delta is om in 2050 de eerste klimaatbestendige delta ter wereld te zijn. Via de hink-stap-sprong-aanpak verbinden we de opgaven tot 2030 en 2050 met de opgaven na 2050. We zijn volop aan de slag met onze visie voor de lange termijn. Deze leggen we in 2026 vast, samen met de herijking binnen het Deltaprogramma. Binnen deze integrale aanpak spelen vijf thema’s een belangrijke rol.
[Waterveiligheid]
De Zuidwestelijke Delta maakt deel uit van een groter watersysteem. Door pieken in de rivierafvoer en zeespiegelstijging is de kans groot dat de Maeslantkering na 2050 vaker of zelfs helemaal sluit, of dat er bij droogte te weinig zoet water is om de Nieuwe Waterweg zoet te spoelen. Wat is hiervan het domino-effect in onze regio? En welke rol speelt de Oosterscheldekering bij systeembesluiten op nationaal niveau? Bij investeringen voor waterveiligheid moeten we onszelf altijd afvragen of dit ook in de toekomst de goede keuzes zijn.
[Waterkwaliteit]
De huidige waterkwaliteit staat onder druk. In de hink en de stap tot 2050 worden de natuurdoelen niet gehaald. Allerlei factoren hebben invloed op de kwaliteit van ons water. Van opkomende stoffen zoals medicijnresten, PFAS en microplastics, tot de gevolgen van klimaatverandering, zoals temperatuurstijging. Hoe gaan we hiermee om? Hoe werken we samen aan gezonde wateren en een veerkrachtige ecologie?
[Zoet water]
Zoet water is nodig voor mens, plant en dier. Hoe zorgen we voor genoeg zoet water, nu en in de toekomst? De vraag blijft stijgen, zoals voor natuur, drinkwater, landbouw en energie. De Zuidwestelijke Delta werkt aan het versterken van de zoetwaterbuffer in Zuid-West-Nederland in de vorm van het Volkerak-Zoommeer, en aan maatregelen om water vast te houden in de ondergrond. Ons doel: hoe kunnen we de zoetwatersituatie blijvend verbeteren?
[Drinkwater]
Ook de vraag naar drinkwater groeit binnen de hink en de stap, de urgentie wordt steeds groter. Drinkwater wordt gewonnen uit oppervlaktewater van de Maas en opgeslagen in bekkens in de Biesbosch. Hiernaast wordt van grondwater dat uit de Brabantse Wal wordt opgepompt op meer dan 100 meter diepte, drinkwater gemaakt voor zowel een deel van provincie Brabant als Zeeland. Maar, er zijn aanvullende bronnen nodig en we moeten gaan besparen. Welke keuzes kunnen we hierin maken?
[Ruimtelijke uitdagingen]
Binnen de Zuidwestelijke Delta spelen enorm veel ontwikkelingen, die allemaal ruimte vragen, nu, en in de toekomst. Hoe leggen we de ruimtelijke puzzel en maken we integrale keuzes? Hoe richten we hierbij onze landwaterovergangen slim in? Onze ambitie: voer elk project klimaatbestendig uit, stel water en bodem centraal, en houd nu al rekening met de effecten van klimaatverandering en zeespiegelstijging in de toekomst.
[Outro]
Door op al deze thema’s nauw samen te werken en vooral: ze te verbinden, bereiken we slimmer en sneller onze gezamenlijke ambities voor een klimaatrobuuste Zuidwestelijke Delta.

Intro: [Logo Zuidwestelijke Delta] [achtergrondmuziek]
Fotocollage met Teksten:
[Luchtfoto Hansweert] Dijkversterking Hansweert. Ook in de toekomst waterveilig door versterking ruim vijf km dijk.
[Kustfoto kitesurfen] Delta Wealth. Onderzoek naar strategieën voor een klimaatbestendigde en welvarende Zuidwestelijke Delta.
[Presentatie ‘‘Naar nieuw Zeeland’’] Een ontdekkingsreis naar Nieuw-Zeeland. Winnaar regio Midden Zeeland Eo Wijers prijsvraag 2023. Meebewegen met de natuurkrachten van het deltasysteem. [Groepsfoto prijswinnaars]
[Luchtfoto Grenspark Groot Saeftinghe] Een ecologische, economische en sociale impuls voor de regio.
[Landschapsfoto Unesco Geopark Schelde Delta] Unesco Geopark Schelde Delta. Een levend klimaatlaboratorium met Unesco Keurmerk. [Groep krijgt buiten presentatie]
[Landschapsfoto Volkerak-Zoommeer] Kwaliteitsimpuls voor het Volkerak-Zoommeer. Een gedeeld toekomstbeeld van een klimaatrobuust, kwalitatief gezond en economisch vitaal Volkerak-Zoommeer. [Luchtfoto Volkerak-Zoommeer]
[Landschapsfoto] Living Lab Schouwen-Duiveland. Samen nieuwe, innovatieve oplossingen vinden voor complexe uitdagingen op gebied van water, voedsel, onderwijs en bestuur.
[Landschapsfoto sloot controle uitvoering] Fieldlabs Zoetwater Schouwen-Duiveland. Gebiedsgericht samenwerken aan een klimaatrobuust bodem- en watersysteem.
[Fieldfoto drainage testen] Demonstratieproject innovatieve drainage testen, monitoren en evalueren. Innovatieve Drainagetechnieken Schouwen-Duiveland vergroten de beschikbaarheid van zoetwater en dringen zout water in de ondergrond ter
[Boerenland zoetwaterbel opgraving Noordgouwe] Praktijkproef Keekruginfiltratie Noordgouwe. Aanvullen en duurzaam beheren van een ondergrondse zoetwaterbel in de zandige bodem van de oude kreekrug.
[Luchtfoto Krammersluizen] Nieuwe zoet-zout scheiding Krammersluizen. Een energiezuiniger complex en snellere schuttijden door een nieuw systeem met bellenschermen en zoetwaterspoeling.
[Landschapsfoto vogelgebied] Preverkenning Vis en Vogels Rijn- Maas- Scheldemonding (PAGW). Onderzoek naar mogelijkheden om populaties vis en vogels duurzaam in stand te kunnen houden. [Luchtfoto vliegende vogels]
[Landschapsfoto landbouwbewatering] Proeftuin Zoet Water. Balans brengen en houden tussen de behoefte aan en de beschikbaarheid van zoet water. [foto watersproeier]
[Foto wandelende groep mensen] Pilot Welzinge en Schorerpolder (PAGW). Op basis van de gebiedsaanpak in een goede samenwerking komen tot een breed gedragen plan voor herinrichting van deze polder. [Foto wandelende mensen]
[Kustfoto zandsproeier] Source. Onderzoek naar multifunctionele zandsuppletiesstrategieën: Kustveiligheid in samenhang met andere functies zoals recreatie, drinkwatervoorzieningen en natuur.
[Landschapsfoto water tussen Wal en Schelde] Water tussen Wal en Schelde. Duurzame oplossingen voor ongeveer 30 miljoen Kuub per jaar ongebruikt zoet water aan de voet van de Brabantse Wal. [Landschapsfoto water tussen Wal en Schelde]
Luchtfoto Waterdunen] Waterdunen. De kust versterken, de ruimtelijke kwaliteit verhogen en de economie stimuleren. [Foto vogels & kuikens]
[Luchtfoto Galgeplaat] Zandsupplentie Galgeplaat en Slikken van de Dortsman (PAGW). Platen in stand houden en behoud van vogels en zeehonden in de Oosterschelde. [Luchtfoto Dorsman vaargeul]
[Luchtfoto Biesbosch Rijn-Maasmonding] Preverkenning Biesbosch Rijn-Maasmonding (PAGW) onderzoek naar een duurzaam robuust en veerkrachtig ecosysteem voor het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa.
[Groepsfoto op land in PAN-polder] Optimalisatie zoetwatersituatie PAN-polders. Samen met agrariërs zoutgehaltes in de poldersloten in beeld brengen via wekelijkse metingen. [Foto groepspresentatie in Hotel De Kaai)
[Luchtfoto bedrijvenpark Deltaweg Goes met plantekeningen] Bedrijvenpark Deltaweg Goes. Een bedrijvenpark op duurzame basis, met een BREEAM-NL gebiedscertificaat. Ontwikkeld met aandacht voor welzijn, natuur, energie en management.
Outro: [Logo Zuidwestelijke Delta]

Intro: [Landschapmakerscongres Zuidwestelijke Delta]
[Eileen Stornebrink, mede-oprichter Studio Inscape] We hebben vandaag naar verschillende actuele vraagstukken gekeken die hier spelen in de Zuidwestelijke Delta, maar vanuit de perspectieven van verschillende menselijke en niet menselijke landschapmakers.

[Willie Vogel, mede-oprichter Studio Inscape] Het initiatief komt van Studio inscape en dat is in samenwerking met het Watersnoodmuseum en de Zuidwestelijke Delta georganiseerd.
[Jannemarie de Jonge, Rijksadviseur van de fysieke leefomgeving] Als je nadenkt over de toekomst van het landschap dan is het ontzettend belangrijk dat je het landschap als systeem heel goed begrijpt. En alle samenstellende onderdelen en hoe dat op elkaar inwerkt. En tegelijkertijd denk ik dat we ook het vak van de landschapsarchitectuur opnieuw moeten uitvinden en niet alleen de landschap architectuur maar ook de planning. En we komen uit een tijd van maakbaarheid en dat we dachten dat we nog een stip op de horizon konden zetten. Nu de onzekerheden zo groot zijn en de veranderingen zo snel gaan, kunnen we eigenlijk alleen maar al lerend met elkaar, ja intelligent vooruit struikelen.

[Eileen Stornebrink] Het Landschapmakerscongres is een experiment om vanuit andere perspectieven te kijken naar de vraagstukken van nu en de toekomst.

[Spreker beelden congres] Welkom in de toekomst, in het jaar 2030.
[Spreker beelden congres] En gaan we gezamenlijk geheel democratisch beslissingen maken over…

[Eileen Stornebrink] Zo vragen we bijvoorbeeld iemand in de huid te kruipen van een grijze zeehond of het gewas zoals een ui of een biet.

[Deelnemer] Wij hebben heel veel behoefte aan zoet water.
[Deelnemer] De icoon soort van Nederland, wij kunnen echt meebewegen met het landschap.
[Spreker] Hoe zeeschuim aanvoelt op je vingertoppen. En hoe het is om met je voeten in de branding te staan.

[Eileen Stornebrink] Om hun belangen in kaart te brengen op het gebied van waterveiligheid, landbouw en ecologie. Daarnaast hebben ook een aantal workshops plaatsgevonden, waarin lokale initiatieven hun projecten konden presenteren en in gesprek konden met de bezoekers.

[Jannemarie de Jonge] Voor mij is het belangrijk om het landschap een stem te geven, omdat daar alles in samenkomt en niet de afzonderlijke belangen. Maar ook omdat in het landschap de lange lijnen in de tijd altijd een rol spelen en het landschap per definitie veranderlijk is en dat is een grondhouding die belangrijk is om na te denken over de toekomst.

Outro: Het landschapmakerscongres is een initiatief van: Studio Inscape.
Met dank aan de betrokken partners: Zuidwestelijke Delta, Watersnoodmuseum, Stimuleringsfonds creatieve industrie & EFL stichting.

[Muziek]
We staan hier op één van de vele plek in Zeeland waar land en water bij elkaar komen. En je ziet de veranderingen daartussen. We zien steeds meer overgangen tussen land en water, steeds meer infrastructuur, zie je steeds meer toeristen deze kant opkomen en al die veranderingen proberen we in het plan Zeelandia bij elkaar te brengen, te thematiseren en de toekomst in te brengen. We hebben nagedacht als je de mensen centraal stelt, dus als je zegt van waarom wil ik hier wonen, dat je moet bedenken wat zijn de critera. Wat zijn de elementen die ervoor zorgen dat je thuis voelt? En tegelijkertijd benoemd waar die vitaliteitsaspect eigenlijk een beetje onder druk komen te staan. Dus we hebben zes gebieden aangewezen. Eén Daarvan is dat we graag willen voorstellen om het Sloe weer open te graven. Walcheren en Zuid-Beveland zijn aan elkaar gegroeid. Wat we zien is dat de A58 steeds belangrijker wordt, dat is echt een corridor waar alles aan gebeurt. En het begint een soort eindeloze weg te worden. Dus wat zijn dan mooier zijn dat je in die route A58 soms onder de landschappelijke onderbrekingen voelt. Dat je denkt ‘’ah nu kom ik van de ene plek in de andere’’. En daar kan natuur en natuurontwikkeling en water dan bij helpen.

Het bijzondere van plan Zeelandia is dat eigenlijk geen plan is. We denken namelijk dat we ook lang niet genoeg weten om een plant te kunnen maken. Dus wij als ontwerpers maken niet de plannen voor de toekomst. Nou we kunnen wel perspectief bieden of schetsen maken, mensen nieuwsgierig maken naar de toekomst. Dus niet bang en een deur dicht smijten maar juist een deur op een kier zetten, om samen te verkennen wat er achter die deur zit en welke toekomst dat is.
[Muziek]

Outro: [Logo provincie Zeeland & Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de Eo Wijers Prijsvraag ‘’Waar wij willen wonen’’ van de EO Wijers Stickting. Provincie Zeeland en de Zuidwestelijke Delta organiseren de prijsvraag voor Midden-Zeeland.

[Muziek][Beelden keringen, bruggen en dijken]
[Maaike Postma, Ruimtevolk] De mensen is lange tijd de baas geweest over het water in Zeeland. We Hadden de Deltawerken, bruggen, dijken. Wij hadden de regie in handen. Maar de zeespiegelstijging en verzilting wat daarbij hoort, dat creëert hele nieuwe condities. Zeeland, Zoutland, Groeiland gaat over het omarmen van het water en de nieuwe condities die daarbij horen. Dus niet langer in de weerstand, maar die natuurlijke processen zijn werk laten doen en de karakteristieken van het landschap weer volledig tot bloei laten komen.
[Muziek]
[Anne Seghers, Ruimtevolk] Als je dan nou ja laten we zeggen 100 jaar vooruit kijkt, zien we een aantal verschillende stappen die steeds op verschillende gebieden gebeurd er dan wat. Eigenlijk moet heel Midden-Zeeland gewoon omhoog om het veilig te houden en dat doe je dus gewoon een deel kunstmatig met dijken en voor een deel laat je dat langzaam met natuurlijke processen groeien. Er zijn dijken aangelegd op de steden die dijken dat zijn echt geen harde kleine dijken, maar echt brede dijken waar je dus ook gebruik van kan maken, waar je op kan wonen, waar ook nieuwe natuurwaarde ontstaan, waar schapen op kunnen grazen. En dan laten we eigenlijk op Walcheren water vanuit de Westerschelden gaat daarin. En in het begin is dat heel nat, maar ook daar zal in de loop van de tijd dat land gaan ophogen. En je krijgt dan een uniek natuurmilieu, maar ook een waterveilig land hè. Dus het land beschermt zichzelf ook steeds meer tegen het opkomende zeewater.

[Maaike Postma & Anne Seghers in beeld]
[Anne Seghers] We zouden het heel mooi vinden als wij ook met ons plan de geesten rijp kunnen maken om op een andere manier naar de toekomst te kijken.
[Maaike Postma] Dan hopen we dat we over een aantal jaar ergens tekenen zien van ons plan. Dat we dat aangewakkerd hebben. Dat we dat zaadje gaan planten hebben. Dat open we vooral.
[Muziek]

Outro: [Logo provincie Zeeland & Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de Eo Wijers Prijsvraag ‘’Waar wij willen wonen’’ van de EO Wijers Stickting. Provincie Zeeland en de Zuidwestelijke Delta organiseren de prijsvraag voor Midden-Zeeland.

[Achtergrondmuziek][Dijkbeelden] [Ro Koster, RO&AD Architecten] De zeespiegel die komt omhoog en het land zakt naar beneden. De Dijken moeten hoger en die worden steeds breder en steeds duurder voor een korte leverduur. En dat is dus geen volhoudbaar systeem. Toen hadden we bedacht: kunnen we eigenlijk deze natuurkracht inzetten om eigenlijk een leefmilieu te creëren voor de toekomst die wel volhoudbaar is? En vandaar de ontdekkingsreis naar Nieuw Zeeland voor de Eo Wijers Prijsvraag.

[Gert-Jan Wisse, Bureau B+B] [Kantoor beelden] Met de EO Wijers realiseerde we ons eigenlijk dat het Zeeuws natuurlijk systeem op slot is gezet, met de dammen de dijken. Er is eigenlijk een afstand ontstaan tussen land en water. We zijn ons eigenlijk een Zeeland gaan voorstellen waarbij we juist mee kunnen bewegen met die kracht van het Zeeuws natuurlijksysteem. Daar hebben we eigenlijk vier cruciale stappen bedacht. Het eerste is van belang is dat we veiligheid creëren. Dat zit met name in de ring. Dus dat zijn dijken verstevigen waar dat nodig is, maar ook plekken waar het nu al heel erg op verzilte is om daar zoetwater op te slaan. En daardoor maken we eigenlijk de condities om uit natuurlijk systeem weer aan te kunnen zetten. Met name door dammen eruit te halen. Dus eigenlijk kun je de getijen naar binnen en naar buiten kunnen laten brengen en daardoor kunnen we gaan opslibben.

[Ro Koster] De Eo Wijers Prijsvraag heeft ons echt geleerd dat we een andere route kunnen pakken dan het modernistische stuk. Dat we eigenlijk natuurinclusief kunnen ontwikkelen en als we dat aanzetten dan kunnen we eigenlijk in deze delta echt overleven in harmonie met onze medemensen en ons medeleven. Het mooie is dat we eigenlijk ook ieder menselijk leven uitnodigen om met ons de dialogen aan te gaan om deze toekomst te kunnen bouwen.

Outro: [Ro Koster en Gert-Jan Wisse in beeld]

[Muziek] [Reimerswaal, Zuid-Beveland]
[Ro Koster, RO&AD architecten] Op deze plaats ligt de Verdronken stad Reimerswaal. Het is één van de honderden verdronken dorpen in Zeeland, die eigenlijk door menselijk handelen ten ondergegaan is.

[Muziek] [Herontwikkeling Verdronken stad Reimerswaal] Wat je ziet is dat de zandplaat steeds kleiner wordt, dus het foerageergebied van de vogels wordt ook steeds kleiner en die hebben het moeilijker. Maar ook het archeologisch monument heeft het moeilijk, want doordat die zandplaat overneemt. Dat archeologisch monument wordt steeds minder beschermd door de zandplaat, maar ook de waterveiligheid die hier op de Oesterdam speelt.
[Middelburg, Walcheren] Geopark Schelde Delta heeft ons gevraagd of dat wij een plan wilden maken, dat we iets met de stad konden doen. Wat we gedaan hebben is dat we al die opgavers eigenlijk bij elkaar in de wasmachine hebben gedaan en die hebben laten landen op de plattegrond. En daarmee kan je in één keer in de stad laten herrijzen met de opgaves die er zijn. Bijvoorbeeld de vismigratierivier. Het Volkerak-Zoommeer dat is zo rijk qua voedsel en de Oosterschelde is zo arm dat het eigenlijk interessant is als er een uitwisseling zou kunnen plaatsvinden. En die vismigratierivier ligt op de plek van de voormalige haven. Heel veel lagen van betekenis zitten er in dit plan. Het feit dat de angst er is dat weg kunnen spoelen. Maar ook de rijkdom van die Delta zorgt ervoor dat wij hier willen zitten.
Outro: [Muziek] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteunt. [Logo Zuidwestelijke Delta] Betroken partijen van dit initiatief zijn: [Logo RO&AD Architecten. Schelde Delta Unesco Global Geopark. Gemeente Tholen.] Meer weten? Ga naar zwdelta.nl.

[Muziek] [Viane, Schouwen-Duiveland] [Volgelgeluiden]
[Phillip Drontmann, Kennis Community Oosterschelde] Wat je ziet zijn eigen drie hele verschillende landschappen. Eén de slikken en schorren van Vianen. Twee de dijk hier en hierachter heb je de akkerbouwers. En eigenlijk staan deze drie gebieden allemaal voor dezelfde uitdaging als het om klimaatverandering gaat. Zeespiegelstijging en verzilting.
[Joint Fact Finding Zierikzee-Bruinisse]
[Peter van Veelen, Buro Waterfront] Wat heel belangrijk is dat we samen met de mensen in het gebied feiten proberen te verzamelen.
[Phillip Drontmann] Die boer die ziet het hele jaar door wanneer het droog is, wanneer nat wordt, welke plekken extra nat worden, droog worden. En die kennis en die willen verbinden met meer wetenschappelijke kennis. Over een dijk bijvoorbeeld. Of over het voorland. Voor het hele gebied zijn er natuurlijk ook recreatief ondernemers, natuurorganisaties.
[Peter van Veelen] Dus door die feiten te verzamelen kunnen we daar ook op een gegeven moment op gaan handelen en dat is eigenlijk de opzet van het project.

[Liëtte Wijnen, Camping de Kreekoever] Dit water waar we nu staan. Wat je daar ziet is dat was vroeger brak water en daar ligt nu een hele zoetwaterlaag op. Wat ervoor zorgt dat daar eigenlijk een hele vervelende alg in zit. In het verleden werd ook gezwommen in de kreek. Dat kan nu ook niet meer, dus zou wel heel fijn zijn als mensen gewoon lekker dat water kunnen gebruiken bij hun verblijf hier.
[Bovenaanzicht vakantiepark] Je merkt ook gewoon dat gewoon wel fijn is om een netwerk te hebben. De lijntjes zijn daardoor korter. Want de oorzaken weten we wel maar de oplossing nog niet.

[Peter van Veelen] Dus lokaal kan de situatie best wel verschillen. En dan betekent ook dat we hier op een andere manier moeten omgaan met zeespiegelstijging dan op een andere plek in Zeeland.

Outro: [Muziek] [Logo Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die het gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteunt. De betrokken partij van dit initiatief is: Kennis Community Oosterschede hoognodig. [Logo] Meer weten? Ga dan naar zwdelta.nl

[Muziek][Banjaardstrand, Kamperland]
[Idco Duijnhouwer, Kennis Community Oosterschelde] Sinds de aanleg van de Deltawerken in combinatie met de aanleg van Tweede Maasvlakte is de erosie van de voorkant van de delta enorm toegenomen. En als we aan dat proces niets doen is over 50 jaar de hele Voordelta verdwenen. En dan is de bestaande kust ons laatste verdedigingsmiddel.
[Waterkerend Kustlandschap ‘De Banjaard’]
[Renée Bron, Kennis Community Oosterschelde | Shared Concepts] We bevinden ons hier op het Banjaardstrand en dat heeft zijn naam te danken aan de zandplaat die hier zo'n 6 km voor de kust ligt: De Banjaard. Inmiddels geheel onder water. Dit strand wordt beschermd met suppleties. Ons idee is: doe die suppleties nou op de plek van De Banjaard. Dan kan dat het eerste punt zijn waar een mooie strandwal gaat groeien richting de Maasvlakte, die ons beschermt tegen zeespiegelstijging.
[Muziek]
Vandaag ontvangen wij zeven studenten van Wageningen University Research. Het is voor hen dus veel belangrijker nog dan voor ons, dat er actie wordt ondernomen en dat er geëxperimenteerd kan worden, verkend kan worden om te zien of we inderdaad een tweede kustlijn kunnen creëren. Met lagunevorming daarachter die ons land beschermt bij een stijgende zeespiegel. In 2025 moet de zandspuit aan. We willen echt een concrete pilot waar jonge mensen op kunnen gaan experimenteren.
[Idco Duijnhouwer] En ons ideaalplaatjes dat het gaat uitgroeien naar een tweede kus lijn langs de hele Nederlandse kust.

Outro: [Muziek] [Logo Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteund. De betrokken partijen van dit initiatief zijn: [Logo’s] Shared Concepts, Kennis Community Oosterschelde Hoog Nodig. Meer weten? Ga naar zwdelta.nl.

[Muziek][Rumoirtschorren, Sint-Philipsland]
[Wim de Vries, Gemeente Tholen] We staan hier op een schor in de gemeente Tholen. Prachtige natuur waar ook graag de recreanten van willen genieten. Fietsers, zeegroentesnijders.
[Wannes Castelijn, Het Zeeuwse Landschap] Het is best ingewikkeld om aan de ene kant mens te laten genieten en de andere kant die natuur te behouden, te beschermen. Omdat de natuur vroeger eigenlijk overal voor kwam, maar steeds meer teruggedrongen wordt tot alleen maar de oppervlaktes in de natuurgebieden, wordt daar steeds krapper.
[Rust voor natuur en ruimte voor mensen. Perspectief voor het buitendijks gebied van Tholen]

[Wim de Vries] We willen samen met Staatsbosbeheer, het Zeeuws Landschap en de gemeente Tholen willen we dit probleem gaan aanpakken.

[Wannes Castelijn] Op deze Rumoirtschorren zie je dus tureluurs en graspiepers en gele kwik. Dat broed hier allemaal terwijl er ondertussen ook allemaal planten staan, waarvan een aantal eetbare. Die soorten daar gaat het de snijders om, maar wat er daarmee verstoord wordt is de broedvogels daaromheen. Want dat valt precies in hetzelfde seizoen.
[Wim de Vries] Ons initiatief is juist bedoeld op weer met elkaar in gesprek te zijn en ook in het veld. Want volgens ons is dat de weg om tot een oplossing te komen. Omdat je dan echt weet waar je over praat. Welke vogels zitten hier buiten? Waar wordt zeegroenten gesneden. Als je dat begrip hebt van elkaar dan kun je ook met elkaar afspraken maken. Uiteindelijk willen we ook uit die discussie.

[Wannes Castelijn] Ja

[Wim de Vries] Willen we daar uitkomen. Dat we gewoon allemaal zeggen van: Nou we zijn het hier met elkaar eens hier op het eiland. Daar heeft de natuur ze rust, daar kan gefietst worden. Dat iedereen tevreden is en dat iedereen ook zegt van: Hier staan we achter.
Outro: [Muziek][Logo Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteunt. De betrokken partijen van dit initiatief zijn: [logo’s] Same met Staatsbosbeheer, Het Zeeuwse Landschap en Gemeente Tholen. Meer weten? Ga naar zwdelta.nl.

[NIOZ Yerseke, Zuid-Beveland]
[Joost Adriaanse, -zee -plaats -werk- land] Dit is een rif-zak. Dit is eigenlijk de eerste bouwsteen voor het bouwen aan een dynamische deltacultuur van betrokkenheid.
[Ontwikkeling rif-bouw-station: Eten tegen Zandhonger]
[Joost Adriaanse] Wij onderzoeken op een ontwerpende manier, hoe we meer betrokken kunnen raken bij de kustverdediging in Nederland, meer betrokken kunnen raken bij natuurontwikkeling, natuurbescherming. En wat ons betreft is rifbouw daar een ontzettend mooie kans voor. Als we schelpdieren eten, de schelpen daarvan verzamelen en daar weer riffen van bouwen, kunnen we met elkaar de delta in vorm eten. En kunnen we allemaal deltawerken worden.

[Ester van de Wiel, -zee -plaats -werk- land] Zo’n rif zorgt ervoor dat het zeewater wat aankomt dat hij afgeremd wordt. Daarmee wordt de erosie ook minder van de randen van bijvoorbeeld slikken en schokken. Een wat een rif ook doet is dat hij ervoor zorgt dat het water wat er overheen slaat, daar zit sediment in, dat is dat je eigenlijk langzaam land kan maken. De afgelopen 2 jaar hebben we ontwerpend onderzoek gedaan en naar Het Nieuwe Deltawerken. En nu zijn zo ver dat we een prototype kunnen gaan bouwen om het eerste rif-bouw-station te produceren. Een rif-bouw-station is een installatie waar bij je schelpdieren kan bereiden en kan eten en tegelijkertijd vul je dan de lege schelpen die overblijven nadat je die schelpdieren gegeten hebt, daarmee vul je een rif-zak.
[Joost Adriaanse] Wij zien de delta als co-productie van alle Deltawerkers. Door een prototype rif-bouw-station te maken kunnen alle Deltawerkers en biobouwers weer betrokken raken en onderdeel worden van die dynamische schoonheid van de delta.

Outro: [Muziek] [Logo Zuidwestelijke Delta] Deze film is gemaakt in het kader van de vijf lokale initiatieven die het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta ondersteund. De betrokken partijen van die initiatief zijn: [logo’s] Stimuleringsfonds creatieve industrie, Stichting zeeschelp, -Zee -Plaats -Werk -Land, Vereniging van Delta Werken, Sea Research, Bakker Machinefabriek, Cintylab010, Kennis Community Oosterschelde Hoog Nodig. Meer weten? Ga naar zwdelta.nl

De ambitie van de Zuidwestelijke Delta is om in 2050 de eerste klimaatbestendige delta ter wereld te zijn. Een veilige en klimaatbestendige, ecologisch veerkrachtige en economisch vitale delta is daarbij ons hoofddoel. Water en bodem vormen de basis van alle ruimtelijke keuzes die we moeten maken, en de kwaliteit van wonen, werken en leven staat voorop. Via de hink-stap-sprong werken we in verschillende tijdsperiodes aan die ambitie.

In de hink denken we voor de korte termijn tot 2030 na over ons gebied vanuit de oplossingsrichtingen voor kustbescherming. Via uitgebreide onderzoeken, ambitieuze projecten en innovatieve prijsvragen en pilots bouwen we kennis op, en verbeelden we onze toekomst in de stap tot 2050. Deze kennis en beelden helpen ons keuzes te maken en toe te werken naar concrete oplossingen. En die zijn hard nodig, om voorbereid te zijn op de gevolgen van klimaatverandering in de sprong na 2050.

Daarbij kijken we vanuit ons toekomstperspectief in 2100 terug. Wat moeten we nu doen om klaar te zijn voor de toekomst? Alle keuzes die we nu maken, hebben niet alleen impact op de hink en de stap, maar werken door tot in de sprong. De woningen die we nu bouwen, staan er over 100 jaar nog. De manier waarop we de kust versterken, heeft impact op hoe we de ruimte aan de kust in de toekomst kunnen gebruiken.

In 2026 bepalen we onze nieuwe koers, via de Deltabeslissing. Daar werken we de komende jaren hard aan met iedereen die met ons mee wil denken. Samen met onze streekholders bouwen we verder aan onze klimaatbestendige Delta van de toekomst.

[Muziek]
[Hagar Roijackers, voorzitter Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta] Hier in Ouwerkerk spreken wij vandaag over allerlei kansen er liggen in de Zuidwestelijke Delta. Hoe krijgen we dit gebied in 2050 klimaat robuust?

[Spreker] Deze bijeenkomst staat in het teken van de toekomst van de Zuidwestelijke Delta. Hoe willen wij hier nu straks gaan wonen en werken?

[Hagar Roijackers] We leven in een spannende tijd op het gebied van landbouw en economie, water, lucht, bodem. Je zou in deze delta natuurlijk alleen voor één onderdeel wat kunnen doen. Bijvoorbeeld alleen voor het water. Maar dan mis je de kansen om met natuur en landbouw de ruimtelijk ordening en bouwen samen te werken. En juist in de Zuidwestelijke Delta wilde we gaan kijken hoe we die kansen met elkaar kunnen gaan verbinden.

[Paul de Beer, Manager Programma Zuidwestelijke Delta] Wat belangrijk is aan een dag als vandaag is dat je eigenlijk mensen uit verschillende invalshoeken naar de problematiek laat kijken. Dus weer een akkerbouwer gesproken zojuist. Ik heb ingenieurs gesproken van Rijkswaterstaat, maar ook met drie teams van de Eo Wijers Prijsvraag. Die heel erg kijken vanuit het landschap en goede concepten hebben ontwikkeld voor de toekomst.

[Paula Schot, Wethouder gemeente Schouwen-Duiveland] Ja het was echt weer een hele inspirerende dag en je ziet dat het echt een uitdaging is om ver in die toekomst te kijken en daar al een voorstelling van te kunnen maken. Terwijl er ook nog heel veel vragen zijn van o ja, wat betekent dat dan? En hoe gaan we dan met elkaar organiseren? En die discussie is gewoon heel erg interessant.
[Hagar Roijackers] Het is de bedoeling dat iedereen die hier woont, hier werkt, hier onderneemt enthousiast gaat worden over dat toekomstbeeld. Je wil het echt op kwaliteit gaan houden met elkaar en met dat gevoel met elkaar de deur uitlopen. Ja het kan wel en het kan met een veelheid aan ideeën en heel veel mensen die gaan eraan werken om dit te schitterende Delta te blijven laten zijn in de toekomst.

Outro: [Logo Zuidwestelijke Delta]

De ambitie van het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta is om in 2050 de eerste klimaatbestendige delta ter wereld te zijn. Een veilige en klimaatbestendige, ecologisch veerkrachtige en economisch vitale delta is daarbij ons hoofddoel. Elk deelgebied in de Zuidwestelijke Delta heeft hierbij zijn eigen identiteit en waarde. Bij alle ontwikkelingen zijn “water en bodem” leidend en staat de kwaliteit van de leefomgeving voorop.

In 2020 stelden we de Gebiedsagenda Zuidwestelijke Delta 2050 vast. De vijf handelingsperspectieven uit deze Gebiedsagenda geven ons inspiratie en bouwstenen. Samen met de vier oplossingsrichtingen voor kustbescherming denken we na over ons gebied. Het urgentiebesef dat we aan de slag moeten groeit. Besluiten over waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid, ecologie en economie zijn hard nodig om onze regio voor te bereiden op de effecten van de klimaatverandering. Hierbij geldt: alles wat we nu doen, heeft geen invloed op besluiten in de toekomst.

We gaan in gesprek met onze streekholders over keuzes en dillema’s, en bouwen kennis op via ons kennisprogramma en praktijkinnovaties. Via visualisaties maken we mogelijke oplossingsrichtingen tastbaar. Zo kunnen we samen bepalen wat op we op korte, middellange en lange termijn concreet kunnen doen.

Oplossingen liggen zowel op Rijks, regionaal als lokaal niveau, maar altijd gaan we uit van maatwerk per gebied. Het Gebiedsoverleg verbindt, faciliteert en is besluitvormend. Via een sterk kennis- en innovatieprogramma en ambitieuze projecten en pilots bouwen we verder aan onze Delta van de toekomst.