Lianne Kooijman van het Watersnoodmuseum heette de deelnemers welkom in Het Vijfde Caisson. In 2001 is het Watersnoodmuseum geopend. Sinds 2016 is het Watersnoodmuseum officieel het “Nationaal Kennis- en Herinneringscentrum Watersnood 1953”. Dit jaar opende het museum Het Vijfde Caisson met als doel om hier invulling te geven aan de rol van kenniscentrum. De missie van het Watersnoodmuseum is herinneren, leren en vooruitkijken. De deelnemers aan de Kennisdag werden van harte uitgenodigd om in de lunchpauze het vierde caisson van het museum te bezoeken. Hier staan waterveiligheid wereldwijd en klimaatverandering centraal.

Grote keuzes in samenhang maken

Terwijl de regen tegen de ramen kletterde hield Peter Herman, senior adviseur ecologie bij Deltares, een vlammend betoog over het belang van kennis en een goede borging daarvan. Hij nam de deelnemers mee aan de hand van drie stellingen over een kennisgemeenschap. Hij stelde vast dat we voor grote en onomkeerbare beslissingen staan, zoals een keuze over getij in de Grevelingen, zout in het Volkerak-Zoommeer, bereikbaarheid van havens en een goede zoetwatervoorziening. Hoe vergaar je kennis voor vraagstukken die op een verschillend schaalniveau spelen? En hoe doe je dat in samenhang, met aan de ene kant de lange termijn (langzame processen, onzekerheid in externe invloeden, onzekerheid in klimaat en zeespiegel) en aan de andere kant de dagelijkse praktijk, het beheer (vergunningen, onderhoud)?

Vertaling van kennis

Peter Herman diepte de complexiteit rond grote beslissingen vervolgens verder uit. Hij onderstreepte het belang van een goede vertaling van kennis over het mondiale systeem zoals de invloed van klimaat en zeespiegelstijging naar de regionale context. En gaf aan dat het belangrijk is dat de wetenschap hier ook ruimte voor krijgt. Wetenschap kan echter niet helpen om consensus te bouwen over wat gewenst is in het politieke proces. Dit introduceerde zijn eerste stelling: “Kennis informeert en bevordert het politieke proces, maar vervangt het niet.”

Rol onderzoek in politieke proces

Peter Herman vervolgde zijn betoog over de rol van monitoring in het proces van vergaren van kennis. Hij adviseert om bij monitoringsprogramma’s meteen aan te geven hoe de data verwerkt wordt om tot kennis te leiden. Het product van monitoring zou een geïntegreerde interpretatie moeten zijn, waarbij de data een bijlage is. Nu ontbreekt de slag naar interpretatie te vaak. Dit brengt hem tot de tweede stelling: “Kennis vereist data, maar data garandeert geen kennis.’’ Met een metafoor van een grazende kudde ging Peter Herman in op het dilemma: moeten we onderzoek strak leiden om concrete vragen te beantwoorden of moeten we de vrijheid geven voor verkenningen die hopelijk relevante inzichten opleveren? De overheid zou moeten investeren in de terugstroom van wetenschap naar beleid, vindt Peter Herman. Dit levert uiteindelijk zijn derde stelling op: ‘’Stimuleer de divergentie van onderzoek, maar investeer in convergentie en aansluiting op de politieke cyclus.” Met dit betoog zette Peter Herman het gezelschap meteen goed op scherp en gaf de aanwezigen voldoende praatstof voor de rest van de dag.

Deelsessies namen functioneren Oosterschelde, Grevelingen en Volkerak-Zoommeer onder de loep

De deelnemers verdeelden zich over drie deelsessies: Oosterschelde, Grevelingen en Volkerak-Zoommeer. In deze sessies gaven onderzoekers korte presentaties over de nieuwste resultaten van hun onderzoek. Daarna gingen de deelnemers in gesprek over het functioneren van het ecosysteem. De Oosterscheldesessies gingen in op het functioneren van het ecosysteem en de maatregelen die worden genomen om de natuurwaarden in stand te houden of te verbeteren. De Grevelingensessies focusten zich op de natuurwaarden boven en onder water en de samenhang daartussen. Het verhaal van Peter Herman gaf hierbij extra praatstof. De Volkeraksessie ging over het beheer van het meer en wat daarbij komt kijken, inclusief zoet/zout aspecten en waterkwaliteit en ecologie.

Bekijk op deze pagina de korte verslagen en presentaties. 

Doorpraten tijdens de lunch

Tijdens de lunchpauze met een volledig vegetarische lunch praatten de deelnemers geanimeerd door over de sessies, maakte een enkeling tussen de buien door een wandeling langs de kreek en de dijk en bezochten anderen het museum of de posterpresentaties in de lunchruimte. De HZ University of Applied Sciences toonde de Delta-expertisewiki. Na de lunch volgde de tweede ronde deelsessies.

Samen volgende stappen nemen in het kennisproces 

Onder leiding van dagvoorzitter Peter van Veelen keken de organisatoren van de Kennisdag terug op de dag. De terugmeldingen uit de deelsessies hadden als gemene deler dat er veel kennis gedeeld is en dat de deelnemers veel geleerd hebben. Maar, dat er nog wel veel aparte sporen zijn en dat het nodig is die sporen te bundelen. Ook een doorvertaling van kennis voor politiek, bestuur en het bredere publiek is nodig. Arno Nolte van Deltares gaf aan blij te zijn met de aandacht voor het kennisproces. Duidelijk is dat dit niet vanzelf gaat en dat je het proces zal moeten organiseren. Hij is enthousiast om hiermee door te gaan. Hermine Erenstein van Rijkswaterstaat Zee en Delta stelde vast dat wat haar betreft het tij is gekeerd en kennis weer meer ingezet kan gaan worden. De begroting die op Prinsjesdag is gepresenteerd biedt daar volgens Hermine ook de ruimte voor.

Meer inzetten op kennis

Peter Herman grijpt tot slot van de Kennisdag terug op zijn vergelijking met de kudde. Hij vindt dat de groep die zich bezig houdt met kennis nog meer mag uitbreiden. Sommige mensen vinden dat er al veel gebeurt op het kennisvlak, maar voor hem mag er nog meer worden ingezet op kennis. Vraag je hierbij wel altijd af wat de context is van wat je doet en of het er echt toe doet, benadrukt hij. En tenslotte daagde Peter Herman de deelnemers uit om na alle nieuwe inzichten van de dag een artikel te schrijven over het functioneren van de Delta. Peter van Veelen sloot af met een dankwoord aan de organisatie van de dag. Onder het genot van een hapje en drankje praatten de aanwezigen nog lang na.