De afgelopen jaren zijn op diverse manieren gegevens verzameld die iets zeggen over de aanwezigheid van blauwalgen in het zoete water van het meer: via meetpalen, bemonstering en directe waarnemingen. ‘Als je afgaat op de statistische gegevens van de bemonsteringen, neemt de blauwalg niet toe, maar ook niet af,’ vat Arno Nolte, onderzoeker bij Deltares, de resultaten samen. ‘Rijkswaterstaat geeft op basis van visuele waarnemingen aan dat er de laatste jaren wel een toename lijkt te zijn. Omdat niet bekend is in hoeverre deze waarnemingen representatief zijn, is het nog onduidelijk welk verhaal de waarnemingen vertellen.’
Weersinvloeden
Tom Ysebaert, onderzoeker bij WMR, voegt toe: ‘Verschillende omstandigheden laten andere resultaten zien. Zo lijkt bijvoorbeeld de wind van belang te zijn. Als er langere periodes van weinig wind zijn, komen de algen makkelijker bovendrijven. Gaat het dan waaien, dan verplaatsen de drijflagen zich naar de oever en kun je ze goed zien. Dit pakt dus van jaar tot jaar anders uit. Ook de temperatuur van het water speelt een rol. Maar welke rol de wind en de temperatuur precies spelen, weten we nog niet.’
Afname van blauwalg?
Statistische gegevens laten een duidelijke afname van blauwalg na 2008 zien. ‘De komst van de quaggamossel lijkt dus effect te hebben. Na 2008 zie je geen significante toe- of afnames van blauwalg meer, maar verdwenen zijn ze niet,’ vertelt Arno. ‘Het aantal mosselen lijkt in evenwicht te zijn gekomen en schommelt door natuurlijke jaarlijkse variatie. Hoe dat precies komt, weten we niet. Daarom is kennisuitwisseling zo belangrijk. Het verrijkt voor alle partijen de kennis die ze al hebben.’ Over de invloed van de quaggamossel op de blauwalgen wordt verschillend gedacht. Tom: ‘Het is een feit dat de mossel het water filtert. Dit heeft effect op het doorzicht van het water en de groei van waterplanten. Maar of de mossel ook de blauwalg filtert, is de vraag.’
Bijeenkomst
Deltares en WMR presenteerden in februari de resultaten van het onderzoek naar de waterkwaliteit van het Volkerak-Zoommeer. Vertegenwoordigers van terreinbeheerders, natuurbeschermingsorganisaties, Rijkswaterstaat en diverse onderzoekers bediscussieerden de resultaten. ‘Dat was bijzonder nuttig,’ blikt Tom terug op de bijeenkomst. ‘We constateerden dat er ook sprake is van kennislacunes. Zo zouden we extra onderzoek kunnen doen naar de manier waarop de quaggamossel het water filtert en blauwalgen al dan niet eten. En we moeten de invloed van de weersomstandigheden op de algengroei meer onderzoeken. Er is bijvoorbeeld een app waarin terreinbeheerders of burgers de waterkleur kunnen scoren. Op die manier kunnen we meer waarnemingen verzamelen.’
Actuele systeemkennis
Als beheerder van het Volkerak-Zoommeer is Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor de waterkwaliteit, ecologie en het ecosysteem in relatie tot gebruiksfuncties zoals zoetwatervoorziening, scheepvaart en recreatie. Om deze rol verantwoord te kunnen uitvoeren, is actuele systeemkennis van het Volkerak-Zoommeer onontbeerlijk. De resultaten zoals nu verzameld en geanalyseerd dragen hieraan bij. Er is nog geen besluit genomen over het weer zout maken van het Volkerak-Zoommeer. Door onderzoek te blijven doen naar de ontwikkeling van de waterkwaliteit houdt Rijkswaterstaat in de tussentijd de vinger aan de pols.