Terugblik Gebiedsconferentie Zuidwestelijke Delta 2025
De jaarlijkse Gebiedsconferentie Zuidwestelijke Delta 2025 op 8 oktober was een heel geslaagde editie! Met circa 180 deelnemers aan het plenaire middagprogramma én een goedbezochte avond inclusief DeltaMarkt, was het een dag vol gesprekken over hoe we samen kunnen werken aan een klimaatbestendige toekomst van de Zuidwestelijke Delta. De bijeenkomst vond dit jaar plaats bij Oesterdam.
Eerste klimaatbestendige delta ter wereld
De Gebiedsconferentie stond helemaal in het teken van het nieuwe Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2050 waaraan gewerkt wordt. Dagvoorzitter Desiree Hoving benadrukte bij de aftrap de ambitie van de Zuidwestelijke Delta om in 2050 de eerste klimaatbestendige delta ter wereld te zijn. ‘Deze ambitie is een gezamenlijke opgave die vraagt om actie, samenwerking en het verbinden van verschillende perspectieven. En dat is juist wat we vandaag gaan doen!’
Desiree leidde ons door het plenaire programma op deze mooie plek middenin de delta. Ze ging in gesprek met Arno Vael, voorzitter van het Gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta en gedeputeerde van Provincie Zeeland, Coen Verhoeve, programmamanager Zuidwestelijke Delta en deltacommissaris Co Verdaas. Die gesprekken wisselde ze af door de zaal verschillende interactieve opdrachten te geven om mee te denken. En daar deed iedereen volop aan mee!
DeltaBingo
De dagvoorzitter zette de deelnemers meteen aan de slag door het spelen van het kennismakingsspel DeltaBingo. Doel was om elkaar (nog) beter te leren kennen. De opdracht: vind in vijf minuten drie mensen die passen bij de beschrijvingen op het bingokaartje. Zoals: “werkt bij een waterschap”, “heeft meer dan vijf kamerplanten” of “is voor het eerst bij de Gebiedsconferentie”. De eerste vijf deelnemers die “bingo” hadden, ontvingen een prijs uit handen van programmaondersteuner Corine van der Weele.
We staan voor grote uitdagingen en die kunnen we alleen samen oppakken.
Aftrap met Arno Vael en Coen Verhoeve: waar staan we nu als regio?
Hierna ging Desiree in gesprek met Arno Vael en Coen Verhoeve over waar het programma Zuidwestelijke Delta op dit moment staat, de urgentie van de opgaven en hoe we hier samen de schouders onder kunnen zetten.
‘We staan voor grote uitdagingen en die kunnen we alleen samen oppakken,’ aldus Arno. ‘De urgentie voelen we al elke dag. We breken ieder jaar opnieuw hitte- en droogterecords of ervaren wateroverlast door stortbuien en overstromingen. Onze regio is omgeven door zeearmen en we zullen ons moeten beschermen tegen de zeespiegelstijging. Ik ben blij dat we vandaag met zoveel mensen zijn, die betrokkenheid hebben we hard nodig.’
Coen: ‘Door programma’s waaraan onze partners werken goed te verbinden bereiden we ons voor op de keuzes van morgen. Ook willen we die keuzes voorbereiden door grootschalige maatregelen in de praktijk te brengen, de “schop in de grond”. Deze maatregelen moeten een directe bijdrage leveren aan de huidige opgaven, zonder dat het toekomstige ontwikkelingen in de weg staat. We noemen dat no-regret. En we gaan via die maatregelen leren en experimenteren voor toekomstige keuzes en daarmee onze toolbox vullen. We schalen op waar dat kan, zodat de hele regio kan meeprofiteren.’
‘Mijn oproep is om hierbij met een open blik naar elkaars ideeën te kijken,’ benadrukt Arno. ‘Geef elkaar de tijd en de ruimte om mogelijke oplossingen te onderzoeken. Voor keuzes voor de toekomst is het ruimtevraagstuk erg belangrijk. Voor een leefbare en economisch vitale regio moeten we aandacht hebben voor alle belangen. Ik heb er vertrouwen in dat we hierover het goede gesprek kunnen voeren.’
Coen: ‘Het nieuwe Uitvoeringsprogramma maken we voor de komende zes jaar. De herijkte Integrale Voorkeursstrategie van het Deltaprogramma is hier onderdeel van. Wij brengen het een stap verder om zo concreet mogelijk te zijn en projecten, pilots en onderzoeksvragen hierin op te nemen. Vanuit de urgentie willen we aan de slag met nieuwe concepten die helpen om de Delta goed in balans te houden. In de actiestand!’
Hoe komen we van ambitie naar uitvoering?
De zaal werd vervolgens uitgedaagd om eerst zelf en daarna in groepjes na te denken over de vraag: Wat is er nodig om van ambitie naar “de schop in de grond” te komen? De dagvoorzitter haalde onder meer de volgende inzichten op uit de zaal:
- Begin met kleinschalige experimenten via pilots en projecten, vooral daar waar al energie is.
- Koppel pilots aan communicatie en onderwijs om draagvlak te creëren.
- Er is behoefte aan richting en duidelijkheid: ‘Maak centrale keuzes, dan kunnen wij regionaal aan de slag.’
- Leren door te doen, met lef, maar ook met zorgvuldigheid: experimenteer met nieuwe manieren van waterbeheer, natuurontwikkeling en dijkversterking.
De gevolgen van klimaatverandering worden steeds tastbaarder en raken ons steeds directer.
Interview met de deltacommissaris
Desiree ging hierna in gesprek met deltacommissaris Co Verdaas over de relatie tussen onze regio en het Nationaal Deltaprogramma. Co wees op het belang van een goede samenwerking tussen het Rijk en de verschillende partijen, zoals de landbouw, natuur, kennisinstellingen, het onderwijs en maatschappelijke organisaties en de financiële sector.
‘De gevolgen van klimaatverandering worden steeds tastbaarder en raken ons steeds directer. Voor de Zuidwestelijke Delta zijn naast waterveiligheid, een duurzame zoetwatervoorziening en een klimaatbestendige inrichting ook ecologie en economie belangrijke pijlers. De opgaven stapelen zich op en dit vergt gebiedsgericht samenwerken met veel partijen. Iedereen is nodig om de grote klus te klaren om hier te kunnen blijven wonen en werken, ook op de lange termijn.’
De deltacommissaris gaf aan dat we de dynamiek van de getijden kunnen gaan benutten om de Delta te laten groeien. ‘Als we in staat zijn met de getijdedynamiek de Zuidwestelijke Delta te laten groeien en gebieden kunnen ophogen, kan dat een nieuw perspectief bieden. Het zou mooi zijn als we een proef met zo’n aanpak zouden kunnen starten om ervaring op te doen. Dat mag uiteraard nooit ten koste van de veiligheid gaan.’
Presentatie van het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2050
Coen Verhoeve presenteerde de contouren van het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2050. ‘Via de drie hoofddoelen: veilig en klimaatbestendig, ecologisch veerkrachtig en economisch vitaal, geven we invulling aan onze ambitie. We zien duidelijk dat voor ecologie en waterkwaliteit de doelen niet bereikt worden. Daarom is meer focus hierop hard nodig.’
Onderdeel van het Uitvoeringsprogramma vormen de bouwstenen. Dit zijn:
- Waterveiligheid
Anticiperen op toename van “dijkdruk”, toolbox vullen met beproefde concepten en combineren van functies in de ruimte. - Zoetwaterbeschikbaarheid
“Elke zoete druppel telt”. Iedereen is aan zet: gebruik water efficiënt, houd meer water vast en verbeter regionale systemen. Benut goede voorbeelden en ervaringen. - Ecologie en waterkwaliteit
De Delta is ecologisch uit evenwicht. Werk aan een nieuwe strategie met een mix van ingrepen en zoek en benut meekoppelkansen voor natuurverbetering. - Verkenning Ruimtelijke adaptatie op Zuidwestelijke Delta-schaal
Hoe gaan we ons op water en op land ruimtelijk aanpassen om klimaatbestendig te zijn? Wat voor delta willen we zijn? Koppel dat met de Nota Ruimte, Zeeland 2050, gemeentelijke omgevingsvisies, etc.
We pakken de focuspunten integraal, gebiedsgericht en toekomstgericht aan.
‘Voor extra focus hebben we zes actiegerichte punten benoemd,’ vervolgt Coen. ‘We pakken die focuspunten integraal, gebiedsgericht en toekomstgericht aan. Hiermee gaan we aan de slag met wat we nu urgent vinden en bereiden we ons voor op de grotere keuzes van morgen.’
De zes focuspunten zijn:
- Van lijnen naar zones: meegroeien met zeespiegelstijging, de dijk als multifunctioneel gebied.
- Sponswerking vergroten: kampioen zoet water vasthouden, met als doel een gezonde waterbalans.
- Volkerak-Zoommeer als sleutelgebied: het gebied dat de Deltawateren verbindt en waar alle partners samenwerken.
- Dynamische Deltanatuur: herstel van estuariene dynamiek, koppelen van gebieden en kansen.
- Robuuste verbindingen: de basis voor een veerkrachtige delta. Zoals geleidelijke overgangen tussen zoet en zout.
- Weerbaar tegen weersextremen: we moeten ons op verschillende manieren voorbereiden op wateroverlast, droogte en hitte.
Coen: ‘We werken de komende periode verder aan het Uitvoeringsprogramma Zuidwestelijke Delta 2050 en nemen wat we vandaag ophalen mee. Het Uitvoeringsprogramma met als onderdeel de herijkte Integrale Voorkeursstrategie leveren we volgend jaar op. Uiteraard doen we ons uiterste best alle partners goed op de hoogte te houden en te betrekken. En helemaal als we de stap maken naar de uitvoering, hebben we iedereen hier volop bij nodig.’
Wil je graag de presentatie in PDF ontvangen? Stuur dan een e-mail naar secretariaat@zwdelta.nl.
Laatste opdracht: “Wat zou jij doen met 10 miljoen?”
De deelnemers konden op een kaartje hun beste idee opschrijven voor het Uitvoeringsprogramma. Ze gaven hiermee antwoord op de vraag: Wat zou jij doen met 10 miljoen? Via een doorgeefsysteem op muziek beoordeelde de zaal in vijf rondes alle ideeën met rapportcijfers. Drie ideeën kregen het hoogst aantal punten:
- Een pilot voor een opslib- of wisselpolder (50 punten)
- Investeren in zoetwaterbeschikbaarheid (50 punten)
- Investeren in het natuurlijk fundament van de Zuidwestelijke Delta: het royaal terugbrengen van dynamiek (49 punten)
Het programmateam heeft alle ideeën verzameld en gebruikt ze als inspiratie voor het Uitvoeringsprogramma.
